Bitorische lenzen voor een betere pasvorm

In het inleidende verhaal over bitorische lenzen hebben we geleerd dat er twee redenen zijn om bitorische lenzen aan te passen: het creëren van een betere pasvorm en het daarnaast corrigeren van een restcilinder. Dit blog gaat over die eerste reden: de pasvorm. Het is wel een langer blog geworden dan ik oorspronkelijk van plan was. Maar ik wil het dan ook zo goed mogelijk uitleggen.

Harde lenzen, zoals een standaard Genius, zijn rotatiesymmetrisch. Dit houdt in dat de lens rondom dezelfde kromming heeft. Echter, we moeten ons realiseren dat geen enkel oog rotatiesymmetrisch is. Rondom heeft het oog een andere kromming en veel ogen hebben een cornea-astigmatisme wat betekent dat de krommingen alles behalve rotatiesymmetrisch zijn. Wanneer we een rotatiesymmetrische lens aanpassen op een astigmatisch oog kun je je voorstellen dat dat gevolgen heeft voor zowel de lenspassing als de cornea. De lens zal niet naar behoren functioneren en bijvoorbeeld decentreren, met als resultaat dat de cornea gaat vervormen. Dit wordt ook wel warpage genoemd.

“Een niet juist passende lens zal de cornea gaan vervormen”

Kortom, voor een goede passing moeten we zo goed mogelijk de vorm van de cornea respecteren. Dus torische cornea’s behoeven torische lenzen. Met een bitorische lens kunnen we dus een betere passing bewerkstelligen. We doen dit met een SE-bitorische lens.

Het is je vast wel eens opgevallen dat er altijd SE of CE vóór bitorisch geplaatst wordt. Ik gaf in mijn inleidende blog aan dat veel mensen het aanpassen van bitorische lenzen moeilijk vinden en ik ben van mening dat deze twee termen daar de reden voor zijn. Nergens voor nodig, het is écht goed te begrijpen.

We hebben geleerd dat we door het aanpassen van een bitorische lens op een torische cornea het oog veel meer respecteren en we een mooiere passing krijgen dan bij gebruik van een rotatiesymmetrische lens. Maar ondanks dat het beter is voor de pasvorm, creëren we met een bitorische lens technisch wel een fout.

Laten we van de situatie uitgaan dat we een standaard Genius aanpassen op een torische cornea. Iets dat in de praktijk nog erg vaak gebeurt. Vaak uit angst voor bitorische lenzen of omdat we tijdens onze opleiding hebben geleerd om pas bij hogere cornea astigmatismes op bitorische lenzen over te gaan. Tja, we respecteren dan niet de vorm van de cornea, maar het is toch iedere keer weer verbazingwekkend hoe scherp de consument ermee kan kijken. Het lijkt wel of de cilindersterkte, gemeten bij de refractie, verdwijnt als sneeuw voor de zon.

Sferisch effect

Vaak wordt gezegd dat hoe meer het cornea-astigmatisme in de buurt zit van het refractie-astigmatisme hoe hoger de score op de visuskaart zal zijn. En in feite is dit natuurlijk ook zo. Dit komt doordat de traanfilm de ‘ruimtes’ opvult waar de lens minder goed aansluit. En de traanfilm werkt daarnaast ook als een brekend oppervlak!

In feite kunnen we dus het eventueel aanwezige astigmatisme corrigeren door gebruik te maken van de traanfilm tussen de lens en het oog. We ‘toveren’ eigenlijk de cilindersterkte weg. Met andere woorden, we kunnen een sferisch effect bereiken! En laat daar nou precies het SE van SE-bitorisch vandaan komen. SE staat dus voor Sferisch Effect.

“SE staat voor Sferisch Effect, hetgeen we kunnen bereiken als er na het dragen van harde lenzen geen refractiecilinder meer overblijft.”

Dit bovenstaande klinkt mooi, maar zo lang we de vorm van de cornea niet respecteren zal dit op termijn nadelig zijn voor zowel de cornea als de lens. Beide zullen gaan vervormen. Onze taak als specialist is dit te voorkomen. We moeten dus zorgen voor een betere pasvorm. Dit kunnen we bereiken met bitorische lenzen. Daarmee creëren we een betere pasvorm, ofwel een lens die beter aansluit, maar zijn we dan ook direct het voordeel kwijt dat de traanfilm ons geeft? Gelukkig niet. We gaan juist lensmateriaal aanpassen op de plaats waar anders traanvocht zou zitten. Kortom, het sferische effect blijft bestaan. Simpel toch?

Brekingsindex

Nou niet helemaal. Nee, je kunt je voorstellen dat de brekingsindex van de traanfilm (N=1,33) kan afwijken van het materiaal waarvan de lens is gemaakt. Hoeveel dit afwijkt ligt logischerwijs aan de materiaalkeuze van de lenzen. Wel kunnen we aannemen dat de brekingsindex van lensmaterialen hoger ligt dan die van het traanvocht. Dit verschil in brekingsindex van de traanfilm in relatie tot het lensmateriaal veroorzaakt dan ook een verschil in correctie van de cilinder. Dus ondanks dat we één op één traanvocht vervangen door lensmateriaal, zal er toch een andere correctie ontstaan. Dus waar we eerst spraken van een sferisch effect veroorzaakt door de traanfilm, blijven we nu met een restcilinder zitten die alleen maar veroorzaakt wordt doordat we er lensmateriaal voor in de plaats zetten.

Gelukkig kunnen we bij NKL precies dat verschil berekenen. We weten immers welk lensmateriaal is gekozen en welke binnencilinder is besteld. Met die informatie kunnen we berekenen hoeveel cilinder we te ambitieus aan het corrigeren zijn. Deze te veel gecorrigeerde cilindersterkte is hetgeen wat we aan de voorzijde van de contactlens kunnen compenseren. Op deze manier krijgen we dus een bitorische lens met aan beide zijden een cilinder. Aan de achterzijde van de lens voor een optimale pasvorm zodat we de cornea respecteren en aan de voorzijde van de lens om het teveel gecorrigeerde astigmatisme teniet te doen. Dit samen heeft dan alsnog een sferisch effect. Precies hetzelfde wat we ook zouden bereiken met een rotatie symmetrische passing, maar dan met een veel betere passing op het oog.

“Het verschil in brekingsindex zal een restcilinder tot gevolg hebben welke we corrigeren aan de voorzijde van de lens.”

Ik hoop je meer inzicht te hebben gegeven in het fenomeen SE-bitorische lenzen en dat ik je gemotiveerd heb om deze lenzen vaker toe te passen. Het zal je verbazen hoeveel mooiere passingen en centraties je zult bewerkstelligen. En uiteindelijk zeer tevreden consumenten in je lenspraktijk. De bitorische lens is onmisbaar en je onderscheidt je er echt mee als specialist. In het volgende blog ga ik dieper in op het corrigeren van een restcilinder met CE-bitorische lenzen.